عوامل استحکام خانواده
عناصر محوری تأسیسِ خانواده و تشکیلِ دودمان، بعد از انتخابِ صحیح و درست، دو چیز است: یکی دوستی عاقلانه به یکدیگر و دیگری اغماض رئوفانه از لغزش همدیگر.
عوامل استحکام خانواده
عوامل استحکام خانواده
بنا به اهمیت کوچکترین نهاد اجتماعی که از برجستگی خاصی برخوردار است رهبر معظم انقلاب سیاست های کلی راجع به این نهاد مهم را ابلاغ کردند. نهادی به نام خانواده که ارزش آن به قدری است که می تواند منشاء صلاح و فساد در جامعه ای محسوب شود.
بگذریم از اهمیت و سفارش های موکد راجع به ازدواج و فضیلت پیرامون تشکیل خانواده و به این مهم بپردازیم که چه عواملی بعد از تشکیل خانواده باعث استحکام آن شده و باعث می شود که بنیان خانواده با عوامل خارجی و داخلی از هم نپاشد.
شکی در این نیست که شناخت و آگاهی هر یک از اعضای خانواده نسبت به وظیفه و نقشی که در زندگی مشترک دارند، از عوامل مهم پایداری خانواده است. چون با داشتن آگاهی نسبت به نقش خود می توانند راحتتر آن نقش را ایفاء کنند.
اما نقش زن در این کازار بیش از نقش مرد است، چون هسته ی مرکزی در بنیان خانواده مودت و محبت است و زن معلم و مربی عاطفه است. بنابراین محور خانواده، زن است. خانواده مرهون تجلی روح مادر است؛ چون اساس خانواده بر حب است و بخش اهم این نقش مربوط به زن است.
اما نقش زن در خانواده حول دو محور رسالت همسری و رسالت مادری می گردد.
نقش همسری زن در خانواده
اسلام بزرگترین وظیفه زن را همسر داری نیکو می داند و از آن به عنوان جهاد یاد می کند: «جِهَادُ الْمَرْأَهِ حُسْنُ التَّبَعُّلِ؛ جهاد زن نیکو شوهرداری است».[1]
رسول خدا (صلی الله علیه و آله) در حدیثی ارزشمند می فرماید: «هیچ مرد مسلمانی پس از اسلام فایده ای نبرده است که برتر از زن مسلمانی باشد که چون به او بنگرد، شاد شود و چون او را دستوری دهد، فرمان برد و چون در کنار او نباشد، خودش و مال شوهرش را حفظ کند».[2]
نقش مادری زن در خانواده
یکی دیگر از بهترین جلوه های زن در خانواده نقش مادری اوست که هیچ جایگزینی برای آن یافت نمی شود. اهمیت جایگاه مادر به قدری ست که علاوه بر اینکه مورد تاکید قرآن قرار گرفته است، دشمنان هم این نقش مهم را به خوبی فهمیده اند و در جنگ نرم و با ابزار های گوناگون رسانه ای سعی در نزلزل و تخریب چنین جایگاهی دارند که با از بین رفتن این جایگاه تقریبا سنگر خانواده به دست دشمنان افتاده و به راحتی می توانند آن را فتح می کنند.
اما از نقش زن که بگذریم مرد هم در حفظ و استحکام خانواده وظایف مهمی را بر عهده دارد که در اینجا به چند مورد از جمله: مدیریت خانواده. صیانت خانواده. تأمین معیشت خانواده اشاره می کنیم.
مدیریت مرد در خانواده
بر اساس آیه شریفه «الرِّجالُ قَوَّامُونَ عَلَی النِّساءِ [نساء/34] مردان، سرپرست زنانند». نقش مدیریتی مرد در خانواده روشن می شود، بلکه شوهر باید دارای مردانگی و توانایی دفاع از کیان خانواده و تکیه گاه مطمئن برای زن باشد تا مدیریت خانواده به دست او داده شود. اگر مردی این صلابت و توانایی را نداشت یا به وظیفه اش عمل نکرد، او دیگر قیّم بر خانواده نخواهد بود.
سرپرستی و ریاست مرد در خانواده به معنای استبداد و زورگویی او نیست؛ چراکه سرپرستی مرد به منظور حمایت از سازمان خانواده و حفظ نظم و انضباط منزل است و این به معنای نادیده گرفتن مقام زن در خانواده و جامعه انسانی و ضایع کردن حقوق او نیست. بلکه طبق روایاتی که از پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) نقل شده است: «هر فردی از افراد بنی آدم رئیس است، مرد در امر خانواده و زن در امور خانه و خانه داری ریاست دارد».[3]
صیانت خانواده
بر اساس این آیه که می فرماید: «یَأَیهُّا الَّذِینَ ءَامَنُواْ قُواْ أَنفُسَکمُ‌ْ وَ أَهْلِیکمُ‌ْ نَارًا [تحریم/6] ای کسانی که ایمان آورده اید! خود و خانواده خویش را از آتش نگاهدارید». بی گمان اگر مردی خود متخلق به آداب اسلامی و آراسته به تقوا نباشد، نمی تواند در این زمینه مراقب خوبی باشد و شاید به همین دلیل است که نخست می فرماید: «قُواْ أَنفُسَکمُ‌ْ» و سپس می فرماید: «وَ أَهْلِیکمُ».
و یا در آیه دیگری میفرماید: «وَ أْمُرْ أَهْلَکَ بِالصَّلاهِ وَ اصْطَبِرْ عَلَیْها [طه/132] و خاندان خویش را به نماز فرمان ده و بر آن شکیبا باش». بنابر این آیات از جمله وظایف اصلی مرد نسبت به خانواده حفظ صیانت خانواده است.
تامین معیشت خانواده
یکی دیگر از وظایف مرد تامین معاش خانواده است که متاسفانه امروزه با تغییر جایگاه زن و مرد، زن نقش مردانه ایفاء کرده و از نقش خود غافل شده است. با مراجع به سیره و کلام معصومین (علیهم السلام) جایی سراغ نداریم که این مهم به زنان سپرده شود و بلکه خلاف این تاکید شده است.
امام صادق (علیه السلام) می‌فرمایند: «جدم امام سجاد (علیه السلام) صبح که می شد از منزل خارج می شد برای طلب رزق و وسیله زندگی. شخصی به حضرت گفت کجا می روید؟ حضرت فرمودند: می‌روم که صدقه به خانواده خود دهم. سپس فرمود: هر کس به دنبال کسب و کار برای طلب مال حلال در جهت معاش خانواده خود برود، این کار او از جانب خدای متعال به مصداق صدقه است».[4]
و از این قبیل روایات که فراوان وجود دارد و با محول کردن این نقش به مرد آن را دارای پاداش و اجر الهی دانسته اند.
البته وظایف مشترکی هم برای زن و مرد در زمینه استحکام خانواده وجود دارد و همچنین وظایف فرزندان نسبت به والدین خود که با رعایت آن کانون خانواده گرم باقی می ماند که از حوصله این مقال خارج است و ان شاالله در فرصت های بعدی به بیان آنها می پردازیم.
عوامل استحکام خانواده
پی نوشت:
[1]. الکافی (ط – الإسلامیه) کلینی. ج 5. ص 9. باب جهاد الرجل و المرأه .
[2]. همان.
[3]. «کل نفس من بنی آدم سید، فالرجل سید أهله، و المرأه سیده بیتها». کنز العمال، المتقی الهندی. ج 6، ص 22.
[4]. مستدرک الوسایل. محدث نوری. ج 2. ص 417.
منبع : رهروان ولایت
